یکی از اقسام قرائات شاذ قرآن، قرائت منسوب به برخی از صحابه است که حاوی افزوده هایی در کلمات قرآنی بودند که در بخش میانی یا فرجامین آیات، حرف، کلمه یا جمله ای را در مصاحف خود کتابت کرده بودند که در مصحف رسمی قرآن نبود؛ سه دیدگاه در تعیین نوع و ماهیت این افزوده ها مطرح است: قرآن و احرف سبعه، سنّت و قول صحابی، توقف در قرآنیت و عدم آن. بر پایه دو دیدگاه اول و سوم این افزودهها در عرضه نهایی قرآن بر رسول خدا، منسوخ اعلام شد و درنهایت نشانه ها و آثار آنها در تدوین مصحف امام از سوی عثمان محو گردید. دیدگاه دوم بر حدیث بودن این افزوده ها تأکید داشته و کارکرد تفسیری برای آنها قائل است که بر آرای مفسران، اولویت و ترجیح دارند. مبتنی بر دیدگاه دوم دکتر قثامی در کتاب القراءه المدرجه: مفهومها و أثرها تلاش دارد تقریری متفاوت از این افزوده های مصاحف صحابه ارائه نموده و عنوان قرائت مدرجه را برای آنها نهاده است. در نگاه وی قرائات مدرجه از نوع حدیث مدرج است، زیرا حدیث نبوی یا قول صحابی درمیان آیات درج شده است. این دیدگاه به رغم امتیازاتی که در تبیین و دفاع از این نوع قرائات ارائه دارد، با مناقشات جدی در مبانی حدیثی، تاریخی و روش شناسی روبه روست که این مقاله به تحلیل آن ها پرداخته است.
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |